Lichtmonument voor slachtoffers kolonialisme bij Coen
12-1-2013
HOORN - Zo’n vijftig aanhangers van het Comité 7 mei hebben vrijdagavond brandende kaarsjes rond het beeld van J.P. Coen op de Roode Steen geplaatst. Een mooi gezicht was het zeker, maar het was vooral als een eerbetoon aan de slachtoffers van het kolonialisme door Nederland bedoeld.
Initiatiefnemer Max van der Werff van Comité 7 mei beschouwt J.P. Coen als grondlegger van het kolonialisme.
In een verklaring meldt het Comité:
Rond het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen in Hoorn zijn vanavond duizenden lichtjes ontstoken ter nagedachtenis van de slachtoffers van het kolonialisme in Indonesië, Suriname, de Nederlandse Antillen, Zuid-Afrika en andere voormalige Nederlandse gebiedsdelen.
Waarom bij het standbeeld van J.P. Coen?
Omdat het een schande is dat de stad Hoorn het gevallen standbeeld van J.P. Coen in 2011 terug heeft geplaatst op zijn sokkel. De gouverneur-generaal van de VOC brandde in 1619 Jakarta plat. In 1621 ontvolkte hij de Indonesische Banda-eilanden, waarbij zo’n 15.000 mannen, vrouwen en kinderen om het leven kwamen, waarna geroofde Chinese slaven op de eilanden te werk werden gesteld in de nootmuskaatteelt.
Waarom nu?
Omdat het dit jaar 150 jaar is geleden dat de slavernij werd afgeschaft in de toenmalige Nederlandse koloniën Suriname en de Nederlandse Antillen. Maar ook omdat we in een tijd leven waarin de stem van de slachtoffers van het Nederlandse kolonialisme dreigt te worden overschreeuwd door die van overspannen nationalisten die onbeschaamd trots willen zijn op de historie van hun land - en die de systematische slavernijpraktijken, moord- en roofpartijen van VOC en WIC goedpraten door ze te kenmerken als ’normaal voor die tijd’ of als ’collateral damage’ van de Gouden Eeuw.
Op 4 mei herdenken wij in Nederland jaarlijks de Nederlandse doden die sinds de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen in oorlogssituaties en bij vredesoperaties. Het is de hoogste tijd ook de vele onschuldige slachtoffers te gedenken die Nederlanders zelf hebben gemaakt gedurende vier eeuwen van kolonialisme. De gruwelen hiervan liggen nog vers in het geheugen. We waren nog maar net bevrijd van de Duitse bezetter, of onze regering stuurde militairen naar het toenmalig Nederlands-Indië, om de daar ontbrande onafhankelijkheidstrijd de kop in te drukken. In vijf jaar tijd kwamen honderdduizenden mensen om het leven.
Wij hebben deze en andere slachtoffers van het kolonialisme herdacht in Hoorn, bij het meest omstreden standbeeld van ons land en waarschijnlijk zelfs dat van Europa.
Suggesties voor een vervolg van deze herdenking zijn van harte welkom. Misschien kan hier een vaste dag voor worden aangewezen? Bijvoorbeeld 4 mei, tegelijk met de herdenking van de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. En met het standbeeld van Coen opgeborgen in een museum of op een andere plek waar het niet langer als eerbetoon kan worden gezien.
Reactie: (Sebastiaan Hol)
14-1-2013, 21:21
Nog een kleine correctie van de opmerking van @WimMul over de Portugees-Nederlandse oorlogen (eerder schermutselingen) die het Portugese Rijk ondermijnd zouden hebben. Portugal en Nederland hadden in de 16e eeuw heel goede handelsrelaties, die aanbleven toen de Nederlanden zich "onafhankelijk" verklaarden. Maar in 1580 werd Portugal aangevallen en bezet door Spanje. De handel in specerijen en zout kwam stil te liggen (en daarom gingen de Hollanders zelf de specerijen halen in het verre Indië).
De schermutselingen met de Portugezen in de West en de Oost waren daardoor eigenlijk verkapte conflicten met Spanje. Bovendien waren wij Hollanders (Nederlanders) in die conflicten altijd de agressors: het initiatief tot een gewapend conflict kwam bijna altijd van Nederlandse zijde.
De koning van Portugal vroeg steun in Engeland en de Nederlanden voor zijn verzet tegen de Spaanse overheersing, en kreeg dat ook. In 1640 werd de onafhankelijkheid van Portugal hersteld, en konden we weer goede handelsrelaties opbouwen.
Reactie: (Sebastiaan Hol)
14-1-2013, 21:12
De grote denker Hugo de Groot formuleerde internationaal recht en zeerecht, om de theoretische grondslag voor (echte) vrijhandel te vestigen. Portugal en Castillië (Spanje) hadden inderdaad - met bemiddeling van de Paus, want beide landen waren goed katholiek - de bekende wereld verdeeld bij het verdrag van Tordesillas, in 1494.
Uiteraard was het voor de Nederlanden en Engeland lastig om daar tussen te komen, vooral omdat zij als "Protestantse naties" in de ogen van Koning Filips II geen enkel autonoom recht op handel of autonomie hadden.
Daarom schreef Hugo de Groot (1583-1645) "Mare Liberum", over de vrije handel op zee. De Groot stelde dat de zee en de lucht vrij waren omdat ze niet door enig land bezet konden worden en daarom geen eigendom van een land konden zijn. Ook stelde hij dat het een algemeen goed was om de zeeën vrij voor iedereen te houden; het was voor alle landen een nadeel als de zeeën eigendom van bepaalde landen waren. De tweede gouverneur van Indië, Laurens Reael (1583-1637) was een vrijzinnig man die ook bevriend was met Hugo de Groot, en hij probeerde zijn taak in te vullen zoals De Groot vrijhandel beschreven had.
Uiteraard zeer tegen de zin van Jan Pietersz. Coen (1587-1629) en daar kreeg Reael een conflict mee over het toelaten van Chinese en Engelse handelaars op de Banda-eilanden. Coen wilde daar - met geweld - het handelsmonopolie vestigen. De rest van de geschiedenis is bekend, inclusief de brute ontvolking van het eiland Banda.
En voor die doden waren deze lichtjes gewoon een prachtig en indrukwekkend symbool...
Reactie: (Lisan Fasten)
13-1-2013, 17:55
Wat een prachtig initiatief. Met mijn kleinzoon van 4 jaar, maak ik zijn TalentenAlfabet van Hoorn. Hij koos dat zelf omdat hij de monumenten zo fascinerend vindt. Natuurlijk de C voor Coen. Maar toen ik in Indonesie was las ik de hopeloze achtergrond van Coen. Afijn met kleinzoon naar de rechtbank in het museum. Hem een beetje uitgelegd dat het beeld een positieve en een negatieve uitleg heeft. Een grappige bijkomstigheid was, dat hij Coen op het beeld van klei maakte. Toen dat een week in het zonnetje voor het raam had gestaan, was ook de Coen van Klei van zijn sokkel geknakt.
De lichtjes geven mij het juiste objectieve gevoel voor het geheel. Ik hoop dat gevoel met mijn kleinzoon te delen.
Reactie: (Wim Mul)
12-1-2013, 22:29
Ter aanvulling een stukje geschiedenis: De Compagnie van Verre rustte in 1595 een expeditie van zwaarbewapende schepen uit onder leiding van Cornelis de Houtman. Toen de schepen behouden terugkeerden, werden al gauw een groot aantal expedities vanuit Nederland naar Indië gestuurd. In een tijdsbestek van 7 jaar werden 12 verschillende compagnieën opgericht. Om aan deze onderlinge concurrentie een einde te maken, lieten de Staten-Generaal in 1602 op initiatief van Johan van Oldenbarnevelt deze compagnieën opgaan in één compagnie, de Vereenigde Oostindische Compagnie. Deze kwam al snel in botsing met de Portugezen, die meenden op grond van het Verdrag van Tordesillas andere Europeanen uit "hun" deel van Afrika, Azië en Amerika te kunnen weren. Naar aanleiding hiervan werd de facto een Portugees-Nederlandse oorlog gevoerd als een wereldwijde uitbreiding van de Tachtigjarige Oorlog. Het leverde een ondermijning van het Portugese Rijk op en het resultaat was de opbouw van de Nederlandse koloniën.
Bron: Wikipedia
Reactie: (Wim Mul)
12-1-2013, 22:08
HG schrijft: Initiatiefnemer Max van der Werff van Comité 7 mei beschouwt J.P. Coen als grondlegger van het kolonialisme.
Dat is zijn, niet terechte, mening ook lang daarvoor had Nederland grond en vestigingen met handel, etc. in het oosten.
Hij gebruikt gemakshalve J P Coen als kapstok voor zijn ergenis. Komt hem goed uit kennelijk.
Reactie: (Max van der Werff)
12-1-2013, 21:22
Vrijdagavond is met twee dienstdoende agenten overlegd hoe alles precies wordt opgeruimd. Al het overgebleven materiaal is in dertig vuilniszakken afgevoerd. Hier en daar een klein beetje gestold kaarsvet dat door de veegwagen, die toch al komt, wordt weggehaald. Terwijl van de politie zelfs de bekertjes mochten blijven staan, als de waxinelichtjes maar weg waren. De politie wordt niet nerveus van een beetje kaarsvet, wel van waxinelichtjes, vertelde een agent :-)
Reactie: (hans hoornsman)
12-1-2013, 19:58
Schandalig hoe de Roode Steen er na de actie op zaterdagmiddag uitziet. Overal kaarsvet. Hoop dat de gemeente de kosten van het schoonmaken van het plein op de actievoerders kan verhalen. Sebastiaan Hol heeft het mis als hij stelt dat de actievoerders zelf het gemorste kaarsvet hebben verwijderd. Nu draait de gemeenschap weer op voor de kosten. Trouwens, dat kaarsvet is glad en dus ook nog eens gevaarlijk.
Reactie: (Sebastiaan Hol)
12-1-2013, 19:54
Een meneer (of mevrouw) SBB vraagt in goed Nederlands of meneer Bruin en mevrouw Schouten - die het beeld van alle brandende kaarsjes gewoon mooi vinden, zoals zovelen die vrijdagavond voorbij kwamen - "als die kaarse vetten troep om JPC opruimen". Hoeft niet, want de initiatiefnemers hebben zelf alles weer opgeruimd.
En wat zijn tweede vraag betreft, of er na de 2e WO nog duitse burgers de slachtoffers herdenken die door de Nazi's zijn vermoord (want na de oorlog geboren Duitsers hebben geen mensen vermoord in de periode 1933-1945): Ja, Duitsland kent de "Volkstrauertag", elk jaar in november, de voorlaatste zondag vóór Adventszondag. deze periode wordt theologisch gedomineerd door de thema's dood, tijd en eeuwigheid. Herdacht worden de "doden van twee oorlogen aan de fronten en in het vaderland", en aan de slachtoffers van gewelddadige oppressie in alle naties.
Bovendien staat in Berlijn het indrukwekkende "Denkmal für die ermordete Juden Europas". En uiteraard wordt elk jaar stil gestaan bij de Kristallnacht van 9 november 1938.
Reactie: (Juliette Schouten)
12-1-2013, 12:06
De 1ste dag van het nieuwe jaar is ook wel een mooie dag om te herdenken. Het is dan ook veel eerder donker dan op 4 mei.
Reactie: (Juliette Schouten)
12-1-2013, 11:24
Wat mooi al die kaarsjes! 4 mei,een mooie dag om dit elk jaar zo te doen. Wil de gemeente dit beeld behouden, zet maar op de binnenplaats van de Krententuin, lijkt mij een betere plek of beter nog, vernietigen.
Reactie: (frits bruin)
12-1-2013, 10:10
Mooi plaatje!
Reactie: (Wim Heitinga)
12-1-2013, 09:26
Gekkies.