Piet en Gre Vlaar, oprichters supermarktketen Vlaar

Terwijl Antoon Vlaar in de jaren vijftig op zijn landje achteraan de Drieboomlaan in Hoorn doende was de zelfverbouwde groenten te oogsten, zal hij vast wel eens gemijmerd hebben over uitbreiding van zijn groentehandel. Tot dan toe moest hij het doen met een winkeloppervlakte van 16 m2. De kroppen sla, de witlof, de wortelen en de aardappels verkocht hij vanuit de groentewinkel halverwege de Drieboomlaan en ventte hij uit in Hoorn-Noord, daarbij gebruik makend van de hondenwagen, later de handwagen, weer later de paardenwagen en daarna met de driewieler (de zogeheten Geha truck). Na een aantal jaren hielpen de kinderen ook mee, o.a. Piet en Corry. Ze bezorgden de bestellingen aan huis bij de klanten en deden dat met de fiets, de bakfiets of met de aanhangwagen. Wat de vriendelijke Antoon Vlaar op zijn landje nooit zal hebben kunnen bevroeden is dat zijn nering zou uitgroeien tot een omvangrijke supermarktketen in Nederland.

Piet Vlaar

Piet Vlaar was na de lagere school aan de tuinbouwschool gaan studeren. Daarnaast hielp hij al een paar dagen per week mee met venten en in de winkel. Dat hij groot en sterk was kwam daarbij goed van pas. Al op jonge leeftijd raakte hij daardoor vertrouwd met de verschillende facetten van het bedrijf. Vooral de logistiek had zijn warme belangstelling. Naast de studie werd hij steeds nadrukkelijker betrokken bij de groentewinkel en de ventwijk. Dit deed hij toen nog samen met oudere broer Jan, die rond 1955 uit het bedrijf stapte, waarna Piet de nog bescheiden zaak samen met zijn vader bleef runnen. Op die manier leerde hij steeds meer het belang kennen van een goede verstandhouding met de klanten, welke producten wel aansloegen en welke niet, hoe de logistiek geregeld moest worden, hoe je succesvol kon onderhandelen met leveranciers, hoe je gesprekken voerde met gezagsdragers en in een later stadium ook met gemeenteraadsleden en wethouders. Al snel werd duidelijk dat een goeie boekhouder van levensbelang was en daarvoor hoefde niet ver gezocht te worden.

Zelfbediening

Op 13 Juni 1960 werd Piet, inmiddels getrouwd met Gre Brandsen, officieel eigenaar van de groentewinkel, terwijl vader Antoon Vlaar zijdelings aan het bedrijf verbonden bleef. Piet en Gre gingen voortvarend aan de slag. Zoals ze dat altijd zijn blijven doen. Drie jaar later - Piet had zijn vakdiploma kruidenier inmiddels behaald - was de groentewinkel getransformeerd tot een zelfbedieningszaak met een oppervlakte van 110 m2. Een hele omschakeling, maar de klanten waren er al snel aan gewend dat ze met een winkelwagen of een mandje zelf hun boodschappen konden ophalen. In december 1963 kregen de klanten die tot dan toe hun spullen aan huis bezorgd hadden gekregen een keurig briefje in de bus met de mededeling dat door uitbreiding en personeelsschaarste het onmogelijk was om nog langer aan huis te bezorgen. Maar dat iedereen zeer welkom was in de nabije en modern ingerichte zaak. Daarvan werd in groten getale gebruik gemaakt. De klanten uit Hoorn-Noord en zelfs ver daarbuiten stroomden toe.

Snelle en gezonde ontwikkeling

De zelfbedieningswinkel aan de Drieboomlaan maakte dan ook een snelle en gezonde ontwikkeling door, hetgeen resulteerde in nog eens twee verbouwingen. De laatste uitbreiding was in 1968: de zelfbedieningszaak werd een hypermoderne supermarkt met een oppervlakte van 260 m2 en een magazijn van 80 m2. Naast een hele reeks andere producten werd ook vis aan het assortiment toegevoegd. Verse vis rechtstreeks uit IJmuiden. De kostbare en omvangrijke diepvriesinstallatie zorgde dat de uitgebreide hoeveelheid food blijvend kon worden opgeslagen en verkocht. Gelijktijdig werden ook non-foodproducten in de nieuwe zaak verkocht, zoals huishoudelijke artikelen en tijdschriften. De zaak draaide op volle toeren met een groeiende hoeveelheid uiterst tevreden klanten. De vestiging in Hoorn-Noord kon een groot succes worden genoemd. Tot op de dag van vandaag zijn er vele oud-medewerkers die zich het hele supermarktavontuur nog goed kunnen herinneren.

Grote Waal

Een kleine twee jaar later zou een tweede vestiging worden geopend. Maar daar ging heel wat aan vooraf.

Om te kunnen voldoen als groeikern had de gemeente Hoorn halverwege de jaren zestig de wijk Grote Waal opgericht, waarin hoogbouw en rijtjeshuizen verrezen. Binnen enkele jaren woonden er duizenden mensen, die het ontbreken van een supermarkt in de wijk een ernstig gemis vonden. De gemeente Hoorn wenste vanwege deze ’dwingende noodzaak’ dan ook haast te maken met de realisatie van een noodwinkel en was daarover in gesprek met de eveneens uit Hoorn afkomstige firma Deen. Wethouder Wiese voerde daarmee onderhandelingen aangaande de huurprijs, de grootte van de winkel, alsmede de locatie van de te stichten winkel. Deze gesprekken vonden in het najaar van 1969 plaats in hotel De Doelen in aanwezigheid van leden van de commissie Stichting Winkelbeheer. Er kwam van gemeentewege een eis uitrollen om nog voor 1 december de noodwinkel in de Grote Waal te openen, waaraan Deen niet kon voldoen: er zou pas vanaf februari 1970 kunnen worden gedraaid. Piet Vlaar had in de tussentijd aangegeven wél aan de voorwaarde te kunnen voldoen (”pure bluf”, aldus Piet Vlaar later) en had middels administrateur Siem Kok alle fractievoorzitters op 21 oktober 1969 een brief doen toekomen om zich te beklagen over de gang van zaken, daar het bedrijf zich al jaren eerder had aangemeld om een winkel te openen in de Grote Waal. Op donderdag 23 oktober volgde een vergadering van burgemeester en wethouders, waar harde noten zijn gekraakt. Wethouder Wiese bezocht de volgende morgen de firma Vlaar om ze op de hoogte te houden van de gang van zaken en om verder te onderhandelen. Daarop volgde een bloedstollende extra raadsvergadering op maandag 27 oktober 1969, waar zeer harde woorden zijn gevallen. Met als uiteindelijk resultaat dat een kleine meerderheid koos voor Vlaar.

Zeer slagvaardig

De volgende dag al - Piet en Gre Vlaar hebben niet de gewoonte ergens gras over te laten groeien - verscheen een advertentie in de krant, waarin werd gemeld dat er per 1 december 1969 een vestiging van Vlaar zou komen in de Grote Waal. De daaropvolgende dagen werden gesprekken gevoerd met het bedrijf dat de noodwinkel zou neerzetten, met de verschillende nutsbedrijven, winkelinrichters, leveranciers van koelinstallaties, gespecialiseerde bedrijven voor kassasystemen, met installateurs en met leveranciers voor schorten, schalen, tafels, stoelen etc. Tevens vonden de eerste sollicitatiegesprekken plaats en werden op het gemeentehuis de tekeningen voor de vestiging doorgesproken. Slagvaardigheid is het echtpaar Vlaar op het lijf geschreven. Tussen de bedrijven door waren Piet en Gre Vlaar ook nog eens doende om de eigen huisvesting te regelen.

Nog geen maand later volgde de opening. Ter gelegenheid hiervan hadden alle bewoners van de Grote Waal een bos bloemen gekregen. Met deze geste wilde Vlaar tot uiting brengen dat het feest was. Voor de supermarkt en voor de bewoners. Deze wervingsactie had Vlaar wellicht afgekeken van snackbar Smid in de binnenstad van Hoorn, die bij de opening de hele schoolgaande jeugd van Hoorn uitnodigde om gratis een ijsje te komen halen bij de  nieuwe zaak en waar massaal gebruik van werd gemaakt. Zelf behoorde ik daar ook toe, waarna ik een lange reeks van jaren klant ben gebleven. Vanaf de eerste dag was de winkel een enorm succes. De winkelruimte van 870 m2 kende een grote toeloop van mensen uit de Grote Waal, maar ook uit de directe omgeving.

Risdam

Drie jaar later, we schrijven 14 december 1972, verricht wethouder Wiese de openingshandeling van een U-vormig noodwinkelcentrum aan de Scheerder in de nieuwe wijk Risdam. Het gerealiseerde complex van 2.000 m2 zou onderdak bieden aan een Vlaar supermarkt, een wijkcentrum en enkele bedrijven als een hulppostkantoor, een slijterij en een babyzaak. De derde vestiging van Vlaar Supermarkten werd daarmee een feit. Die bedrijvigheid in de inmiddels door duizenden mensen bewoonde wijk was hard nodig, want voor de voorzieningen was men tot dan toe aangewezen op de binnenstad. Ook andere supermarktbedrijven waren geïnteresseerd om een noodwinkel neer te zetten in de Risdam, doch doorslaggevend voor de keuze voor Vlaar was dat dit bedrijf in het nog te realiseren gebouw ook ruimte had ingepland voor buurtactiviteiten. En daar was grote behoefte aan. In een later stadium is ook een tweede noodwinkel tot stand gebracht in de Risdam.

Eerste vestiging buiten Hoorn

Aan de expansiedrift van de supermarktketen Vlaar kon slechts worden voldaan door ook buiten de stadsgrenzen activiteiten te ontplooien. In ras tempo volgden de vestigingen zich op. En net als bij de vestiging in de Grote Waal ging dat veelal niet zonder slag of stoot. Vele gesprekken gingen eraan vooraf. Met name met gemeentebestuurders en wijkbewoners.  Er werden supermarkten geopend in Heerhugowaard, Purmerend, Andijk, Lutjebroek en Grootebroek. In 1977 werd tevens het distributiecentrum geopend aan de Kernweg op Hoorn 80. Vlaar kreeg de beschikking over maar liefst 3500 m2, hetgeen Gre Vlaar de uitspraak ontlokte: ”Wat een ruimte, wat een weelde. Hoe krijgen we het vol.” Het terrein werd gedeeltelijk bebouwd met magazijn, groentecentrale en kantoren. Een jaar later, 10 mei 1978, werd Vlaar de eerste supermarktketen met een eigen centrale bakkerij, waar meerdere keren per dag vers en ambachtelijk brood werd gebakken voor alle vestigingen. Daardoor kon beter en sneller worden voldaan aan de wens van de klanten om vers en goed brood te kunnen kopen.

Distributiecentrum

Dat splinternieuwe distributiecentrum verschafte niet alleen de mogelijkheid om de bevoorrading van alle winkels vanuit één centraal punt te kunnen regelen, maar ook om aan verdere uitbreiding te werken van het aantal vestigingen. Die volgden elkaar snel op: een tweede vestiging in Heerhugowaard, Middenmeer, Enkhuizen, een tweede vestiging in de Risdam en ook buiten de provinciegrenzen met de opening van een supermarkt in Lelystad, waar de klanten zich stonden te verdringen bij de opening, die werd verricht door wethouder Van Leeuwen, waarmee Vlaar een uitstekende relatie onderhield. De naar een supermarkt hunkerende bewoners van Flevoland toonden zich bereid om 1,5 uur te wachten alvorens de supermarkt in te kunnen. De laatste vestiging was de noodwinkel in de nieuwe wijk Kersenboogerd.

De succesvolle supermarktketen Vlaar bleef niet onopgemerkt. In verschillende kranten en vakbladen verschenen publicaties waarin het bedrijf werd geprezen om z’n werkwijze, formule en wijze van inspelen op de markt.

Dekamarkt

In 1982 toonde Dirk Kat, eigenaar van een grote supermarktketen in en om de regio IJmond, grote interesse in de Vlaar supermarkten, waar op dat moment meer dan 800 mensen werkzaam waren. Deze Dirk Kat gaf leiding aan de Dekamarkt (Deka is afgeleid van de initialen van Dirk Kat). Hij zag veel heil in de uiterst succesvolle Vlaar Supermarkten en wilde de hele keten graag inlijven in zijn omvangrijke bedrijf. Tijdens de onderhandelingen met Piet en Gre Vlaar werd bedongen dat beiden een rol zouden kunnen blijven spelen in het Dekamarktconcern. Aldus geschiedde. Al bleven Piet en Gre het betreuren dat de supermarkt aan de Drieboomlaan, daar waar het ooit allemaal begonnen was, wegens geringe expansiemogelijkheden moest verdwijnen.

In een later stadium is het echtpaar Vlaar zich gaan bezighouden met andere zaken, zoals het beheer van winkelcentrum Grote Beer en het runnen van een sportcentrum aan de Holenweg in Hoorn. De grondleggers van de dynastie kijken er met gepaste trots en met veel genoegen op terug.