Daling van vertrouwen in beleid, stijging van draagvlak voor het langer aanhouden van maatregelen

HOORNGIDS REGIO | De versoepelingen eind juni en de daaropvolgende opleving van het coronavirus hebben geleid tot een nieuwe daling van het vertrouwen in het beleid. Het draagvlak voor het langer aanhouden van maatregelen is juist gestegen. Dit blijkt uit een vragenlijstonderzoek van het RIVM in samenwerking met de GGD’en.

Nederland is al een tijd in de ban van het coronavirus. Om beter te begrijpen hoe mensen denken over de afgekondigde maatregelen, wat hun drijfveren zijn om zich hier aan te houden en wat de impact op mensen is, houden het RIVM en GGD GHOR in Nederland (samen met de regionale GGD’en) een groot onderzoek. Het onderzoek gaat over het gedrag van mensen, wat ze vinden van de gedragsmaatregelen van de overheid en hoe het fysiek, mentaal en sociaal met ze gaat in dit coronatijdperk. 

Samenvatting resultaten 14e ronde
Tijdens de voorgaande meetronde medio juni verliep het vaccineren voorspoedig en was er een zeer gunstige ontwikkeling in de epidemiologische cijfers. Het vertrouwen in het coronabeleid nam voor het eerst in lange tijd toe en het draagvlak voor het veel langer aanhouden van maatregelen nam af. Sindsdien hebben de versoepelingen eind juni en de daaropvolgende opleving van het virus geleid tot een flinke verandering: het vertrouwen in het beleid is in de huidige meetronde (28 juli – 1 augustus) opnieuw gedaald en het draagvlak voor het langer aanhouden van maatregelen is juist gestegen.

Toename in dreiging van het virus, vertrouwen in overheid gedaald
Na de recente opleving van het virus, rapporteren de deelnemers aan het vragenlijstonderzoek meer gevoelsmatige dreiging van het virus. Daarbij geeft 71% van de deelnemers aan dat zij zich zorgen maken over nieuwe varianten van het coronavirus. Waar tijdens de vorige ronde nog bijna de helft van de deelnemers (49%) positief was over de aanpak van de Nederlandse overheid, is dat in de huidige meetronde gedaald naar 31%. Ruim een derde van de deelnemers vindt dat de overheid te weinig maatregelen neemt om verdere verspreiding van het virus tegen te gaan, en de helft van de deelnemers vindt dat er voldoende maatregelen worden genomen. Deelnemers zijn kritisch over de voorwaarden die worden gebruikt om maatregelen in te stellen of te versoepelen (26% mee eens, 29% neutraal) en over de momenten waarop dit gebeurt (21% mee eens, 26% neutraal). Bovendien vindt slechts 21% dat de overheid een duidelijke koerst vaart (28% neutraal).

Draagvlak voor langer aanhouden maatregelen stijgt
Na een afname in het draagvlak voor de meeste maatregelen tijdens de vorige meetronde, is het draagvlak onder deelnemers deze ronde gelijk gebleven of zelfs weer gestegen. Dit is met name het geval voor het draagvlak voor maatregelen wanneer deze nog een half jaar blijven duren. Meer deelnemers staan er voor open om maatregelen langer aan te houden. De sterkste stijging is te zien in het draagvlak voor het vermijden van drukte, 1,5 meter afstand houden, thuiswerken en het dragen van een mondkapje in het openbaar vervoer.

Drukte mijden blijft lastig, vooral bij feestjes, horeca en culturele instellingen
Deelnemers aan het vragenlijstonderzoek geven aan dat ze de week voor het onderzoek vaker naar buiten zijn gegaan voor sociale en culturele activiteiten, zoals feestjes en het bezoeken van horecagelegenheden en culturele instellingen. Met het drukker worden van deze locaties, wordt het ook lastiger om daar voldoende afstand te houden. Daarentegen zijn er deze meetronde juist minder deelnemers de deur uit gegaan voor school of werk of om deel te nemen aan georganiseerd sportverband. Het aantal deelnemers dat thuis bezoek heeft ontvangen is gelijk gebleven sinds de vorige meetronde. De vakantieperiode speelt mogelijk een rol in deze resultaten.
Ook het welzijn van de deelnemers is sinds de vorige ronde weinig veranderd. De psychische gezondheid, eenzaamheid en het mentaal welbevinden die de deelnemers rapporteerden zijn vrijwel gelijk aan de vorige meetronde. Wel is er een lichte stijging in het welbevinden van 16-24 jarigen. Jongeren scoren nog steeds lager ten opzichte van alle andere leeftijdsgroepen.

Bij klachten minder GGD testen, meer zelftesten
In deze meetronde is opnieuw een afname te zien in het percentage deelnemers dat zich de afgelopen 6 weken heeft laten testen bij de GGD of een commercieel testbedrijf bij klachten zonder onderliggende aandoening (48% nu versus 52% vorige ronde), al is die daling minder sterk dan in de voorgaande ronde. Deelnemers geven aan niet te testen omdat de klachten slechts mild waren, de deelnemer al was gevaccineerd of al een zelftest had gedaan en testen daarom niet nodig vond. Een vijfde van alle deelnemers heeft in de afgelopen 6 weken een zelftest gedaan, waarvan de helft dat meer dan één keer deed. Deelnemers deden dit om meer zekerheid te krijgen dat ze het coronavirus niet hadden of anderen niet konden besmetten bij bezoek op school of op werk, of vanwege corona gerelateerde klachten. Bij klachten is het dringende advies nog steeds om je te laten testen bij de GGD.

Maatregelen worden ook tijdens vakantie nageleefd
In de afgelopen zes weken is 38% van de deelnemers op vakantie geweest, waarvan 63% in Nederland bleef. Een deel van de deelnemers heeft naast vaccineren maatregelen genomen om veilig naar het buitenland op vakantie te gaan. Zo heeft 58% van de reizigers zich in de twee weken voor de buitenlandvakantie extra goed aan de maatregelen gehouden, en vrijwel iedereen heeft zich tijdens de vakantie aan de daar geldende maatregelen gehouden. Bovendien heeft 79% van de ongevaccineerde reizigers voor vertrek naar het buitenland een coronatest gedaan.
Voor alle reizigers die uit het buitenland terugkomen, geldt het advies om na terugkomst zo snel mogelijk een coronatest te doen. Dit advies is door de deelnemers van het gedragsonderzoek beperkt nageleefd: respectievelijk 12%, 13% en 26% van de deelnemers die terugkwamen uit een gebied met een groene, gele en oranje of rode kleurcode heeft na terugkomst een coronatest gedaan.   
Dit en meer blijkt uit de veertiende ronde van het vragenlijstonderzoek van de RIVM Corona Gedragsunit in samenwerking met GGD GHOR en de 25 GGD’en, uitgevoerd tussen 28 juli en 1 augustus 2021 onder 37.874 deelnemers.