Barbarisme

Kunst. Daar wilde ik het zomaar eens over hebben. Mede ingegeven door een recent bezoek aan de kunstmarkt in Hoorn, maar ook doordat veel van de in de openbare ruimte geplaatste kunstuitingen in Hoorn onderhevig zijn aan kritiek. Met name op de social media is te lezen wat men vindt van de langs de kust geplaatste kunst, waar onlangs weer een kunstwerk aan is toegevoegd tegenover schouwburg Het Park.

Het neersabelen van de in Hoorn geplaatste kunst gebeurt in veel gevallen alleen op basis van het zien van een foto. Beoordelingen als angstaanjagend, walgelijk, lelijk, aanstootgevend en soortgelijke kwalificaties hebben er onlangs toe geleid dat het kunstwerk ’De Lijdende Madonna’ - ook al door communicatief gestuntel ten stadhuize - binnen twee dagen werd verwijderd. Zowel de verantwoordelijke stichting In den Beginne als kunstenaar Jos Beurskens voelden zich zodanig onder druk gezet, dat er niets anders op zat dan te voorkomen dat barbaren zich op het kunstwerk zouden storten en onherstelbare schade zouden aanrichten. Het beeld werd inderhaast verwijderd om vervolgens een plaats te krijgen in de binnentuin van Expoost. Een begrijpelijke reactie van de kant van de kunstenaar en de stichting, maar een onverteerbare gang van zaken voor degenen die dachten in een beschaafd land te wonen. Een kunstkenner liet weten het een absolute nederlaag voor de kunst te vinden en een knieval voor de burgerlijkheid. 

Commotie
Kunst is per definitie omstreden en dialoogbevorderend. Er mag commotie door ontstaan. De beoordeling is strikt persoonlijk: wat de een ontroerend mooi vindt, vindt de ander spuuglelijk. Maar mooi of lelijk is geen criterium of iets kunst is of niet. Je kunt hooguit zeggen dat je iets niet mooi vindt. Niet dat het geen kunst is. Kunst is oorspronkelijk, uniek, verrassend. Het voegt een andere werkelijkheid toe dan die wij dagelijks om ons heen ervaren. In mijn pogingen me te ontworstelen aan cultureel barbarisme heb ik me tijdens de onlangs gehouden kunstmarkt in de binnenstad van Hoorn tot het uiterste ingespannen om eens iets langer naar kunstuitingen te kijken dan gewoonlijk. Het werd me duidelijk dat deze cultuurbarbaar nog een lange weg heeft te gaan. Toch wil de voorzichtig ontluikend kunstontdekker in mij graag begrijpen waarom kunst altijd zo fascineert. 

Verschijningsvormen
Kunst kent verschillende verschijningsvormen. Tastbaar, zichtbaar (beeldende kunst) en hoorbaar. Hoorbaar (muziek) is een breed geaccepteerd fenomeen. Vrijwel iedereen kan van muziek genieten en er door ontroerd raken. Datzelfde overkomt mensen bij het zien van een schilderij, bij een balletuitvoering of bij andersoortige kunstuitingen. Zelf overkomt het mij nooit dat ik - behoudens muziek - zodanig geraakt word dat het me overrompelt. Dat ik het uit zou willen schreeuwen na het zien van een kunstwerk. Ik denk dat het ook niet die emotie is die je moet willen vinden in de kunstuitingen. Wat ik wel weet is dat je uiteraard pas echt een oordeel kunt vellen als je de tijd hebt genomen er langer naar te kijken en je te verdiepen in de achtergrond. Ik mag slechts hopen dat de recente verwijdering van een kunstwerk een eenmalige aangelegenheid is geweest.