Op naar een royale democratie

Het Verenigd Koninkrijk heeft op dit moment weer een gekroonde koning. Het Verenigde Koninkrijk is een democratisch geregeerd land. Het is het resultaat van pakweg 800 jaar steggelen tussen de wensen van royals, lagere adel en het volk, vanaf het wonderbaarlijke document Magna Carta uit 1215 tot de stappen richting echte democratie die zijn gezet in 1628 met de Petition of Rights en de Bill of Rights uit 1689 tot Reform Acts van 1832, 1867 en 1884. Zelfs in 2006 werd de wet nog gewijzigd, zodat op jongere leeftijd al een stem kan worden uitgebracht. De koning heeft nauwelijks meer macht, het is evenals bij ons een ceremoniële functie geworden en hoe goed is dat voor de democratie?

Democratie is wereldwijd nog een term met heel verschillende uitleg. Toen Perikles in het oude Athene een basis legde voor democratie was Athene nog lang niet toe aan een vorm van democratie die wij nu in Nederland menen te hebben. En wie beweert dat onze vorm de meest ideale is, moet zich even beter oriënteren over de Nederlandse manier van besluitvorming en zich vervolgens achter de oren krabben. Er valt nog heel wat te verbeteren aan ons democratische systeem en aan de manier waarop de keurig correct gekozen volksvertegenwoordigers besluiten nemen.

Nu ben ik wat dit onderwerp aangaat ook erg geïnteresseerd in de werking van onze eigen lokale democratie. Ik moet bekennen dat ik niet echt ontevreden ben over de Hoornse college- en raadsleden. Neem van mij aan dat het overgrote merendeel zich serieus inzet om de besluitvorming zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de behoeften van de stad. De burgemeester is niet de baas. Er is niet één persoon in de gemeente Hoorn die mag beweren dat hij of zij of hen of diegene de baas is van de stad.

De burgemeester speelt een rol. Hij heeft een soort wethouder functie en hij is voorzitter van de raadsvergaderingen, maar de raad is de echte baas. De Hoornse burgemeester speelt wel de rol van opperste vertegenwoordiger van de stad tijdens heel bijzondere gebeurtenissen en ontvanger van bezoekers die net onder de rang van God vallen. De burgemeester is onze door de raad voorgestelde primus inter pares. Wij, burgerij van Hoorn hebben de mogelijkheid om, afhankelijk van de manier waarop de burgemeester zijn rol vorm geeft, hem een mate van speciale status toe te kennen.

De ware democratie speelt zich af in de raadszaal. Iedereen in de stad en technisch gesproken in de hele wereld kan toezien hoe het spel hier gespeeld wordt. Ik vind het ontzettend belangrijk dat het spel eerlijk en goed wordt gespeeld en daarom leeft bij mij voortdurend de vraag of de Hoornse variant van democratisch spel nog beter kan. Er zijn hindernissen die het spel bemoeilijken. Ik denk dat de aanwezigheid van twaalf verschillende fracties zo’n hobbel kan zijn. Ik zeg nadrukkelijk: kan zijn. De spreektijd voor dit aantal fractiewoordvoerders kan gigantisch oplopen en dat doet het zeer regelmatig ook, zonder dat het debat aan kwaliteit wint.

De openingspitch bij elk nieuw onderwerp is meestal één minuut. Daarin moet de kern van een betoog over wel of niet instemmen en tevens een aanzet voor hoe het anders kan worden verwoord. Ik moet er niet aan denken dat de grote baas van HoornRadio mij als columnist wil binden aan een stuk tekst dat niet langer mag zijn dan één minuut hardop lezen. Ik kan mijn volledige verhaal niet kwijt en kan niet afdoende argumenteren in zo’n kort tijdsbestek. Het gemiddelde Hoornse raadslid kan dat ook niet. Gelukkig is er een tweede ronde waarin meer ruimte is voor argumenten, maar vaak wordt die spreektijd begrensd door de opdracht alleen een vraag te stellen.

Natuurlijk zie je om deze reden ook dat het voorkomt dat fracties vooraf onderling overleg voeren over argumenten en een strategie om die duidelijk over het voetlicht te laten komen. Bij het indienen van amendementen en moties gebeurt dat zeer vaak en geruststellend wat betreft het democratische gehalte van het stadsbestuur. Wie weet komen knappere koppen dan ik ben met democratieversterkende voorstellen voor het raadswerk. Nu ben ik vooral tevreden dat traditionele staats-, provincie- en gemeentehoofden grotendeels symbolische functies zijn en een tegenhanger vormen voor gekozen staatshoofden met een machtsstatuur die democratie geen goed doet. Ik feliciteer de Britten met hun koning.

De inhoud van de column is uitsluitend voor rekening van de auteur. HoornRadio/HoornGids is niet ge- of verbonden aan een politieke partij of welke politieke richting dan ook, maar geheel autonoom, onafhankelijk en ongebonden.